Οδηγίες Χημείας Γυμνασίου

Προτεινόμενες εργαστηριακές ασκήσεις και ψηφιακό υλικό Χημείας, σύμφωνα με:

Εργαστηριακές δραστηριότητες

Γενική Ενότητα 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ

1.1. Τι είναι η Χημεία και γιατί τη μελετάμε

  • Γνωριμία με το εργαστήριο του Χημικού, τα όργανα και τους κανόνες ασφαλείας. Από τον εργαστηριακό οδηγό να χρησιμοποιηθούν οι εικόνες με τα όργανα (Ενότητα 6 της εισαγωγής) και να γίνει συζήτηση για τα σύμβολα επικινδυνότητας και για τους κανόνες ασφαλείας (Ενότητα 3 της εισαγωγής).Προτείνεται να γίνει ομαδική εργασία κατασκευής αφίσας με τους κανόνες ασφάλειας και τα σύμβολα επικινδυνότητας αυτών.

1.2 Καταστάσεις των υλικών 

  • Επίδειξη του πειράματος «Παράθυρο στο εργαστήριο: Μεταβολές της φυσικής κατάστασης του νερού». Κατά τη διδασκαλία της ενότητας, προτείνεται να γίνει σύνδεση με τις θεματικές ενότητες 5 και 6 της Φυσικής Α΄Γυμνασίου.

Γενική Ενότητα 2: ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΟ ΑΤΟΜΟ – ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΚΡΟΚΟΣΜΟ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟ

2.2 Το νερό ως διαλύτης – Μείγματα  2.2.1 Μείγματα – 2.2.2 Διαλύματα

  • «Εξέταση της δυνατότητας διάλυσης ορισμένων υλικών στο νερό». Εργαστήριο ή στην τάξη από ομάδες 4-5 μαθητών και μαθητριών (ή επίδειξη) η 2η εργαστηριακή άσκηση

2.3. Περιεκτικότητα διαλύματος – Εκφράσεις περιεκτικότητας

  • Επίδειξη συσκευασιών προϊόντων καθημερινής χρήσης και επεξήγηση των ενδείξεων περιεκτικότητας.
  • Δραστηριότητα (επίδειξη): «Παράθυρο στο εργαστήριο: παρασκευή διαλύματος 1% w/w», «Παρασκευή διαλύματος και υπολογισμός της περιεκτικότητας του % w/v» ,«Παρασκευή διαλύματος και υπολογισμός της περιεκτικότητά του % v/v»
  • Παρασκευή διαλυμάτων ορισμένης περιεκτικότητας: χλωριούχου νατρίου 2% w/w, χλωριούχου νατρίου 2% w/v, και αλκοολικού διαλύματος 5% v/v (Εργαστήριο ή στην τάξη από ομάδες 4-5 μαθητών) η 3η εργαστηριακή άσκηση του Εργαστηριακού Οδηγού.

2.5 Διαχωρισμός μειγμάτων

  • Επίδειξη από διδάσκοντα :«Παράθυρο στο εργαστήριο»: Εκχύλιση, απόχυση και διήθηση τσαγιού, Εξάτμιση διαλύματος, Απόσταξη αλατόνερου, Χρωματογραφία
  • Διαχωρισμός μειγμάτων (4η εργαστηριακή άσκηση του Εργαστηριακού Οδηγού).Να γίνει στο εργαστήριο ή στην τάξη από ομάδες 4-5 μαθητών (ή επίδειξη)

 

2.6 Διάσπαση του νερού – Χημικές ενώσεις και χημικά στοιχεία 

  • Επίδειξη της 5ης εργαστηριακής άσκησης «Προσδιορισμός του σημείου βρασμού του καθαρού νερού και διαλυμάτων χλωριούχου νατρίου» από τον/την διδάσκοντα/-ουσα, με συμπλήρωση του αντίστοιχου φύλλου εργασίας από τους μαθητές.

2.7. Χημική αντίδραση 

  • Δραστηριότητα με επίδειξη: «Παράθυρο στο εργαστήριο 2: Σχέση μαζών αντιδρώντων και προϊόντων σε μια αντίδραση».

2.8 Άτομα και μόρια – 2.10 Σύμβολα χημικών στοιχείων και χημικών ενώσεων 

  • Συναρμολόγηση στερεών προσομοιωμάτων μορίων στοιχείων και χημικών ενώσεων με χρήση ατομικών προσομοιωμάτων από τους μαθητές-μαθήτριες σε ομάδες.

2.9 Υποατομικά σωματίδια – Ιόντα 

  • Δραστηριότητα με επίδειξη: «Παράθυρο στο εργαστήριο: Αγωγιμότητα διαλύματος μαγειρικού αλατιού». Οι μαθητές καταγράφουν τα πειραματικά αποτελέσματα και καλούνται να τα ερμηνεύσουν με βάση το θεωρητικό πλαίσιο που έχουν διδαχθεί την προηγούμενη διδακτική ώρα (υποατομικά σωματίδια –ιόντα).

2.11 Χημική Εξίσωση 

  • Προτεινόμενες δραστηριότητες: Δίνονται χημικές εξισώσεις με λεκτική περιγραφή και ζητείται η αναπαράστασή τους με προσομοιώματα ατόμων και μορίων και με χημικό συμβολισμό. Οι μαθητές εργάζονται ανά δύο για να αναπαραστήσουν αρχικώς τα μόρια των αντιδρώντων και στη συνέχεια αναδιατάσσουν τα προσομοιώματα ατόμων, ώστε να προκύψουν τα προσομοιώματα των προϊόντων. Ζητούμενο είναι και η χρήση κατάλληλου αριθμού ομοιωμάτων, ώστε να προκύψουν ισοσταθμισμένες χημικές εξισώσεις.

Γενική Ενότητα 3. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟΣ ΑΕΡΑΣ

3.1 Σύσταση του ατμοσφαιρικού αέρα 3.2 Οξυγόνο και 3.3 Διοξείδιο του άνθρακα 

  • Πειράματα επίδειξης, τα οποία επιβεβαιώνουν την ύπαρξη υδρατμών, οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα στον ατμοσφαιρικό αέρα.
  • Στο εργαστήριο ή στην τάξη ως επίδειξη από τον διδάσκοντα η καύση διαφόρων ουσιών και να γίνει ανίχνευση του διοξειδίου του άνθρακα με σβήσιμο κεριού για να συνδεθεί με τη χρήση του ως υλικό γεμίσματος πυροσβεστήρων

Γενική Ενότητα 4. ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

4.1 Το έδαφος και το υπέδαφος

  • Δραστηριότητα «Παράθυρο στο εργαστήριο: Αναλύοντας το χώμα» και να συζητηθούν στην τάξη τα συμπεράσματα που προκύπτουν για την άβια και έμβια ύλη του εδάφους.

Γενική Ενότητα 2: ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΟ ΑΤΟΜΟ – ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΚΡΟΚΟΣΜΟ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟ

2.3. Περιεκτικότητα διαλύματος – Εκφράσεις περιεκτικότητας

Eικονικό εργαστήριο παρασκευής διαλυμάτων στο σχολικό εργαστήριο Η/Υ. (Photodentro)

2.8 Άτομα και μόρια – 2.10 Σύμβολα χημικών στοιχείων και χημικών ενώσεων

  • Συναρμολόγηση προσομοιωμάτων ψηφιακά:  “Δημιουργία μορίου” (PHET): Μελέτη των τύπων των χημικών ενώσεων: υδροχλώριο, μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο και αμμωνία, όπως αναφέρονται στον πίνακα του σχολικού βιβλίου (σελ 68).

2.9 Υποατομικά σωματίδια – Ιόντα

Γενική Ενότητα 3. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟΣ ΑΕΡΑΣ

3.1 Σύσταση του ατμοσφαιρικού αέρα 3.2 Οξυγόνο και 3.3 Διοξείδιο του άνθρακα

  • Παρακολούθηση πειράματος από το διδακτικό υλικό: Κηροσβέστες (Photodentro)

Εναλλακτικές προτάσεις διαχείρισης των προτεινόμενων εργαστηριακών δραστηριοτήτων:

Εργαστηριακές δραστηριότητες

1η Ενότητα: ΟΞΕΑ – ΒΑΣΕΙΣ – ΑΛΑΤΑ

1. ΤΑ ΟΞΕΑ

1.1 Ιδιότητες οξέων 1.3 Η κλίμακα pH (πε-χα) ως μέτρο της οξύτητας 1.5 To pH των όξινων διαλυμάτων και 1.6 Μέτρηση του pH ενός διαλύματος 

Όξινος χαρακτήρας: στο εργαστήριο ή στην τάξη από ομάδες 4-5 μαθητών (ή επίδειξη από διδάσκοντα) οι παρακάτω εργαστηριακές ασκήσεις:

  • Παρασκευή διαλυμάτων δεικτών με εκχύλιση φυτικών ουσιών (π.χ. κόκκινο λάχανο). Προσθήκη χυμού λεμονιού, ξιδιού και αραιού υδροχλωρικού οξέος στα εκχυλίσματα αυτά. (Πείραμα 1.4 της 1ης Εργαστηριακής Άσκησης του Εργαστηριακού οδηγού).
  • Προσδιορισμός του pH των παραπάνω υδατικών διαλυμάτων με χρήση πεχαμετρικού χαρτιού. (Πείραμα 1.1 της 1ης Εργαστηριακής Άσκησης του Εργαστηριακού οδηγού).Επανάληψη του προσδιορισμού μετά την προσθήκη νερού σε δεκαπλάσιο όγκο από τον αρχικό των παραπάνω διαλυμάτων.
  • Επίδραση διαλυμάτων αραιών οξέων σε σόδα, μάρμαρο. (Πείραμα 1.6 και Πείραμα 1.7 της 1ης Εργαστηριακής Άσκησης του Εργαστηριακού οδηγού).
  • Σύγκριση δραστικότητας ορισμένων μετάλλων κατά την αντίδρασή τους με τα οξέα.(Πείραμα 1.5 της 1ης Εργαστηριακής Άσκησης του Εργαστηριακού οδηγού).

2. ΟΙ ΒΑΣΕΙΣ

2.1 Ιδιότητες βάσεων 2.3 Κλίμακα pH ως μέτρο βασικότητας και 1.4 Το pH του καθαρού νερού 

Βασικός χαρακτήρας: στο εργαστήριο ή στην τάξη από ομάδες 4-5 μαθητών (ή επίδειξη) οι παρακάτω εργαστηριακές ασκήσεις: 

  • Παρασκευή διαλυμάτων δεικτών με εκχύλιση φυτικών ουσιών (π.χ. κόκκινο λάχανο).
    Προσθήκη ασβεστόνερου, καθαριστικού τζαμιών και αραιού διαλύματος υδροξειδίου του νατρίου σε εκχυλίσματα φυτικών χρωστικών. (Πείραμα 2.3 της 2ης Εργαστηριακής Άσκησης του Εργαστηριακού οδηγού).
  • Προσδιορισμός του pH των παραπάνω υδατικών διαλυμάτων με χρήση πεχαμετρικού χαρτιού. (Πείραμα 2.1 της 2ης Εργαστηριακής Άσκησης του Εργαστηριακού οδηγού). Επανάληψη του προσδιορισμού μετά την προσθήκη νερού σε δεκαπλάσιο όγκο από τον αρχικό των παραπάνω διαλυμάτων.

3. ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗ και 4. ΑΛΑΤΑ
3.1 Εξουδετέρωση – 4.1 Σχηματισμός κρυστάλλων χλωριούχου νατρίου και 4.3 Τα άλατα 

Να γίνουν στο εργαστήριο ή στην τάξη από ομάδες 4-5 μαθητών (ή επίδειξη από διδάσκοντα) οι παρακάτω εργαστηριακές ασκήσεις:

  • Διαδοχικές προσθήκες οξέος (υδροχλωρικού), βάσεως (υδροξειδίου του νατρίου), οξέος κ.ο.κ. σε νερό που έχει προστεθεί μπλε της βρωμοθυμόλης. (Πείραμα 3.1 της 3ης Εργαστηριακής Άσκησης του Εργαστηριακού οδηγού).
  • Παρασκευή χλωριούχου νατρίου με εξουδετέρωση διαλύματος υδροξειδίου του νατρίου από υδροχλωρικό οξύ. Παραλαβή του άλατος με εξάτμιση. (Πείραμα 4.1 της 4ης Εργαστηριακής Άσκησης του Εργαστηριακού οδηγού) ή εναλλακτικά παρασκευή θειικού ασβεστίου με προσθήκη διαλύματος θειικού οξέος σε διάλυμα υδροξειδίου του ασβεστίου. Παραλαβή του άλατος με διήθηση.

2η Ενότητα: ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ – ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ

2. ΑΛΚΑΛΙΑ

2.1 Γενικά και 2.2. Ιδιότητες των αλκαλίων

  • Πείραμα επίδειξης της παραγράφου 2.2, : αντίδραση του νατρίου με το νερό. Να τονιστούν με τη βοήθεια του νατρίου τόσο οι φυσικές ιδιότητες των αλκαλίων (χαμηλή σκληρότητα, πυκνότητα μικρότερη του νερού, μεταλλική λάμψη), όσο και οι χημικές τους ιδιότητες (αντίδραση με νερό,οξείδωση, σχηματισμός κατιόντων), προκειμένου να εξοικειωθούν οι μαθητές και οι μαθήτριες με τις φυσικές ιδιότητες και τη χημική δραστικότητα των αλκαλίων

3. ΜΕΡΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ

3.1 Μέταλλα και αμέταλλα και 3.4 Τα κράματα

Να γίνουν με τη μορφή μικρής ερευνητικής εργασίας στο εργαστήριο ή στην τάξη από ομάδες 4-5 μαθητών τα θέματα:

  • Μελέτη φυσικών ιδιοτήτων των μετάλλων. Μελέτη δειγμάτων μετάλλων (από τη συλλογή του σχολικού εργαστηρίου ή από καθημερινά υλικά ή από βίντεο) και καταγραφή των σχετικών παρατηρήσεων.

4. Ο ΑΝΘΡΑΚΑΣ
4.1 Γενικά 4.2 Φυσικοί άνθρακες και 4.3 Τεχνητοί άνθρακες

  • Μελέτη δειγμάτων φυσικών ανθράκων (από τη συλλογή του σχολικού εργαστηρίου ή από φωτογραφικό υλικό ή από βίντεο) και καταγραφή των σχετικών παρατηρήσεων.
  • Πείραμα 7.1 (Αποχρωματισμός διαφόρων εγχρώμων διαλυμάτων με τη χρήση ενεργού άνθρακα) της 7ης Εργαστηριακής Άσκησης του Εργαστηριακού οδηγού. Να γίνει στο εργαστήριο ή στην τάξη από ομάδες 4-5 μαθητών (ή επίδειξη) .

3η Ενότητα: Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ

1. ΟΙ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ
1.1. Γενικά, 1.3. Καύση των υδρογονανθράκων, 1.4. Οι υδρογονάνθρακες ως καύσιμα, 1.5.Η ρύπανση της ατμόσφαιρας

  • Να γίνει στο εργαστήριο ή στην τάξη με τη μορφή επίδειξης από τον διδάσκοντα το Πείραμα 9.1 (Καύση βουτανίου και ανίχνευση του παραγόμενου νερού και του διοξειδίου του άνθρακα) και το Πείραμα 9.2 (Καύση παραφίνης. Παρατήρηση της παραγόμενης αιθάλης) της 9ης Εργαστηριακής Άσκησης του Εργαστηριακού οδηγού.

2. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ-ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ – ΠΕΤΡΟΧΗΜΙΚΑ
2.7. Πολυμερισμός, 2.8 Τι είναι τα πλαστικά;

  • Προτείνεται να έχουν συγκεντρωθεί διάφορα πλαστικά προϊόντα καθημερινής χρήσης και οι μαθητές να εργαστούν σε ομάδες για να μελετήσουν τα χαρακτηριστικά του κωδικού αναγνώρισης, να ομαδοποιήσουν πλαστικά προϊόντα και να προτείνουν τρόπους χειρισμού τους όταν δεν χρειάζονται πια.

3. Η ΑΙΘΑΝΟΛΗ
3.2 Αιθανόλη ή αιθυλική αλκοόλη ή οινόπνευμα, 3.5 Αλκοολούχα ποτά και 3.6 Φυσιολογική δράση της αιθανόλης

  • Να γίνει στο εργαστήριο ή στην τάξη από ομάδες 4-5 μαθητών (ή επίδειξη) το Πείραμα 10.1 (Προσδιορισμός της περιεκτικότητας αλκοολούχων ποτών σε αιθανόλη) της 10ης Εργαστηριακής Άσκησης του Εργαστηριακού οδηγού.

2η Ενότητα: ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ – ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ

1. Ο ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

1.1 Από το χθες – 1.2. Στο σήμερα: Ο σύγχρονος περιοδικός πίνακας – 1.3 Τα μέταλλα και τα αμέταλλα στον περιοδικό πίνακα

2. ΑΛΚΑΛΙΑ
2.1 Γενικά και 2.2. Ιδιότητες των αλκαλίων

  • Παρακολούθηση βιντεοσκοπημένων πειραμάτων: Χημική δραστικότητα αλκαλίων (RCS). Καταγραφή παρατηρήσεων για τις φυσικές και χημικές τους ιδιότητες και εξαγωγή συμπερασμάτων για τη σχετική τους δραστικότητα. Προτείνεται οι χημικές εξισώσεις της ενότητας αυτής να μην περιέχουν ιόντα.

3. ΜΕΡΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ
3.1 Μέταλλα και αμέταλλα και 3.4 Τα κράματα

Να γίνουν με τη μορφή μικρής ερευνητικής εργασίας στο εργαστήριο ή στην τάξη από ομάδες 4-5 μαθητών τα θέματα:

3η Ενότητα: Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ

1. ΟΙ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ

1.1. Γενικά, 1.3. Καύση των υδρογονανθράκων, 1.4. Οι υδρογονάνθρακες ως καύσιμα, 1.5.Η ρύπανση της ατμόσφαιρας 

  • Παρακολούθηση βιντεοσκοπημένων πειραμάτων. Καύσεις υδρογονανθράκων (Photodentro)
  • Φύλλο Εργασίας «Το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα» από το εκπαιδευτικό πακέτο ” Άνθρακας Β.Έργο Πλειάδες-Νηρηίδες. Δεκέμβριος 2007“.*

2. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ-ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ – ΠΕΤΡΟΧΗΜΙΚΑ

2.7. Πολυμερισμός, 2.8 Τι είναι τα πλαστικά;

  • Παρακολούθηση του video και animation (Φωτόδεντρο).

3. Η ΑΙΘΑΝΟΛΗ

3.2 Αιθανόλη ή αιθυλική αλκοόλη ή οινόπνευμα, 3.5 Αλκοολούχα ποτά και 3.6 Φυσιολογική δράση της αιθανόλης

* Εκπαιδευτικό πακέτο: “Άνθρακας Β έργο Πλειάδες-Νηρηίδες. Δεκέμβριος 2007″

Εναλλακτικές προτάσεις διαχείρισης των προτεινόμενων εργαστηριακών δραστηριοτήτων: 
 
michalismar |
4 Οκτωβρίου, 2023
Category
Χημεία Γυμνασίου - Εργαστήριο
Tags
εργαστηριακές δραστηριότητεςΙΕΠοδηγίες διδασκαλίαςπειράματαχημεία

fotodentro_logo

Ψηφιακό Αποθετήριο

Εργαστηριακοί Οδηγοί

© 2024 ΕΚΦΕ Χανίων. Created for free using WordPress and Colibri